Meditaties over de dood

In Tijdschrift-Filosofie verschenen (nov. 2024) artikel over de rol van de eigen dood in het leven en de filosofische vraag hoe we ons tot de eigen dood kunnen verhouden. Er worden verhoudingen beschreven als vijandschap, bevrijding, urgentie gevend aan het leven, onverschilligheid, eenwording met de vergankelijkheid, hoop op een hiernamaals.

jrg. 34 nr. 6: De dood als maatstaf – Filosofie-Tijdschrift

Vervuld door het onzegbare

Over drie gedichten van Paul van Ostaijen

In dit artikel,  verschenen in het tijdschrift Streven, leg ik verbinding tussen filosofie, poëzie en mystiek door bespreking van een drietal gedichten van de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen (1896-1928). Deze gedichten drukken mijns inziens ervaringen van aardse mystiek uit: het onzegbare van de dingen en de oorspronkelijke dimensies van de wereld en de verwondering en de verbijstering die daarmee gepaard gaat. Het onzegbare zegt zich paradoxaal uit in de poëzie. De filosofie probeert paradoxaal te begrijpen dat het bestaan uiteindelijk onbegrijpelijk is.

Vervuld door het onzegbare – Streven (streventijdschrift.be)

De betekenis van het betekenisloze

Artikel over het verschil tussen filosofie en kunst. De kunst kan de betekenisloze onderbouw van betekenis tonen, wat de filosofie niet kan. Dit wordt getoond aan de hand van schilderijen van Cezanne, Kandinsky, Hopper, Kiefer. De ervaring van het landschap zie ik als ‘innigheid’ van zelf en kosmische natuur.

De betekenis van het betekenisloze – Streven (streventijdschrift.be)

Verlatenheid bij Ziegelaar, du Bouchet en Trakl

Artikel van filosoof Eric Bolle over mijn schilderijen in relatie tot dichters Du Bouchet en Trakl. Bolle bespreekt mijn esthetische categorie van het desolate. Het desolate is de ervaring van de uitgestrektheid van ruimte en tijd die aan de basis liggen van ons bestaan en uiteindelijk een diep mysterie zijn.

Verlatenheid bij Ziegelaar, du Bouchet en Trakl – Streven (streventijdschrift.be)

Trouw aan het wezenlijke

jrg. 32 nr. 5: Levenskunst – Filosofie-Tijdschrift

Elke menselijke ervaringswereld is een innigheid van oorspronkelijke dimensies: geen absolute eenheid, geen absolute gescheidenheid, maar een differentiatie die bijeen wordt gehouden. Denken is deze differentiatie en dit bijeenhouden met onderscheidingen benoemen.

Innig is de verhouding van stof en vorm in een voorwerp: we kunnen ze onderscheiden, maar niet scheiden. Innig is de verhouding tussen ruimte en tijd: we kunnen ze onderscheiden, maar niet scheiden. Overal in de ruimte is tijd, waar ruimte is, is tijd en omgekeerd. Innig is ook de verhouding tussen de dingen en de ruimte en tijd waarin ze zijn: zonder dingen geen ruimte en tijd, zonder ruimte en tijd geen dingen. Innig en dynamisch is de verhouding tussen zelf en wereld die beweegt tussen de uitersten van enerzijds vervreemding van en vertwijfeling over en anderzijds verbondenheid met dat wat zich manifesteert aan mij. Ik kan mij niet scheiden van ruimte en tijd: zodra ik bewust ben, ben ik in hen. Ik kan mij niet scheiden van mijn medemens, want zodra ik er ben zijn er anderen en bijzondere anderen (geliefden) en zonder die anderen zou ik niet (kunnen) bestaan.

Het wezenlijke ligt dus niet in mij of buiten mij, maar in mij voor zover ik het ervaar en er betrokken bij ben en buiten mij voor zover het boven mij uitstijgt en mij meeneemt in zijn beweging. Het wezenlijke is dat wat mijn zelf en wereld omvat en doordringt en waarin ze zich onderscheiden. Ik ben onscheidbaar van het wezenlijke en toch kan ik het vergeten en er van vervreemd raken.

Een Filosofie voor moeilijke tijden

Artikel over het stoïcisme van Marcus Aurelius 21-4-2020

https://www.hovobrabant.nl/een-filosofie-voor-moeilijke-tijden

Het wonder van de werkelijkheid

Artikel “Atheïsme en het zijnsmysterie” verschenen in Tijdschrift voor Geestelijk Leven, augustus 2018

https://www.debezieling.nl/het-wonder-van-de-werkelijkheid/

Bericht en discussie naar aanleiding van dit artikel

https://godenenmensen.wordpress.com/2018/09/06/bevrijd-van-de-bezetting-door-het-godsidee/

Oorspronkelijk Bewustzijn

In december 2016 verscheen mijn boek Oorspronkelijk bewustzijn bij ISVW uitgevers.

Oorspronkelijk bewustzijn, Arnold Ziegelaar | 9789491693854 | Boeken | bol

Mensen hebben, zo zeggen we, een materiële, lichamelijke kant en een geestelijke, zielsmatige kant. Van oudsher roept dit onderscheid fundamentele vragen op: hoe verhouden deze twee kanten zich tot elkaar? Is de een tot de ander te reduceren? Op welke wijze kunnen de hersenen bewustzijn voortbrengen? Of kan het onafhankelijk van de hersenen bestaan?In dit boek bekijken we deze vragen vanuit de filosofie. In wat de auteur het neuromane denken noemt wordt, als het over bewustzijn gaat, altijd onmiddellijk over de hersenen gesproken. In dit boek echter staat eerst de vraag ‘Wat is bewustzijn?’ centraal. We onderzoeken bewustzijn door te rade te gaan bij denkers uit oost en west. We komen tot een definitie van bewustzijn, geven fundamentele kenmerken ervan en proberen bewustzijn te begrijpen in relatie tot ruimte en tijd. In het concept van de triniteit wordt de verwevenheid van bewustzijn, ruimte en tijd gedacht.

Ook gaat Oorspronkelijk bewustzijn over de vraag ‘Waardoor wordt bewustzijn verklaard?’ Ziegelaar bespreekt verschillende theorieën uit de hedendaagse philosophy of mind. Hij oefent daarbij fundamentele kritiek uit op het fysicalisme zonder de sterke kanten ervan uit het oog te verliezen. Vervolgens combineert hij de goede kanten van de verschillende posities om te komen tot een positie die naturalistisch dualisme heet: bewustzijn is een volkomen natuurlijk verschijnsel, maar is niet te begrijpen uit alleen fysische processen.

Het boek biedt een fascinerende reis door ons bewustzijn en legt een veld van filosofisch onderzoek open voor de lezer.

Enkele citaten:
De huidige periode in het denken over bewustzijn, kunnen we de periode van de dominantie van het neuromane denken noemen. Dit is een vorm van denken die een obsessief karakter heeft.Telkens als het woord ‘bewustzijn’ of ‘zelf’ valt, wordt vrijwel onmiddellijk overgeschakeld naarhet praten over hersenen of neuronen. Het lijkt taboe over bewustzijn te denken zonder het onmiddellijk over hersenen te hebben.

Het menselijk leven zou niet menselijk zijn als er geen bewustzijn was. Lijden, geluk, herinnering, verwachting, klank, kleur, geur, de dingen, liefde, vreugde, wanhoop, angst, besef van het ultieme of van de dood, zijn mogelijk omdat de mens een ervarend, een bewust wezen is. In die zin is bewustzijn het meest fundamentele van het mens zijn, omdat alles wat we van ons leven ervaren bewustzijn vooronderstelt.

Bewustzijn is een wonder, maar niet bovennatuurlijk, net zoals ruimte en tijd wonderen zijn, maar niet bovennatuurlijk. De natuur zelf is het wonder en dit staat levensgroot voor ons.

Bewustzijn is de plaats van manifestatie en verdwijning, de plaats waar helderheid, aanwezigheid en afwezigheid samenkomen en hun spel spelen. Bewustzijn is begrensde openheid, aanwezigheid van iets tegen de machtige achtergrond van duisternis, verberging en verdwijning.

Bewustzijn als oorspronkelijkheid, als aanwezigheid van iets voor mij, als oerlicht van het zijn, als zelflichtend zelf, is het mysterie dat niet uit iets anders te begrijpen is en wat wijzelf zijn: een intens heldere flakkering van aanwezigheid tussen geboorte en dood. Bewustzijn is gevat in verleden, heden en toekomst, is gecentreerd op een bepaalde plaats in de expanderende ruimte van het universum.

Bewustzijn is geen wonder omdat het zich aan natuurwetten onttrekt, maar omdat het niet uit iets anders te begrijpen is: het is een oorspronkelijke dimensie die verweven is met andere oorspronkelijke dimensies als ruimte, tijd en met de fysische dingen die zich daarin bevinden .

Dat het natuurwetenschappelijk denken veel verklaart, is een goede reden te besluiten tot fysicalisme, ware het niet dat het wellicht niet alles verklaart. Verder moeten we hersenen beschouwen als wat ze zijn: complexe fysische objecten. Er dient een fysicalisme te gelden ten aanzien van de hersenen: ze zijn niets anders dan een complex van fysische processen, een patroon van potentiaalverschillen van het elektrisch veld die zich door neuronen verplaatsen. Het is dus vreemd om te zeggen dat de hersenen bewust zijn, of voelen, of kennen, of beslissingen nemen.

In bewuste wezens komt de natuur tot zichzelf en leert ze zichzelf kennen.De natuur wordt zich van zichzelf bewust en dat proces is in die natuur gefundeerd.

Leesfragment: https://zinweb.nl/filosofie/leesfragment-oorspronkelijk-bewustzijn-van-arnold-ziegelaar/

Filosofisch café Haarlem 15-11-2017 http://www.metwaardenhelen.nl/arnold-ziegelaar 

Recensies: https://tasmedes.nl/arnold-ziegelaar-oorspronkelijk-bewustzijn-boekbespreking/

https://godenenmensen.wordpress.com/2017/02/01/kan-bewustzijn-onafhankelijk-van-de-hersenen-bestaan/

https://www.bol.com/nl/p/oorspronkelijk-bewustzijn/9200000052529175/?suggestionType=typedsearch&bltgh=oqjkBEjS95m-n6x7vM1EdQ.1.3.ProductImage

• (301) 12 januari 2017: Arnold Ziegelaar, Oorspronkelijk bewustzijn. (ISVW Uitgevers, 2017)

De filosoof Arnold Ziegelaar verraste in 2015 met zijn mystiek-filosofische boek ‘Aardse mystiek’. Met ‘Oorspronkelijk bewustzijn’ heeft Ziegelaar andermaal een verrassend boek afgeleverd zoals dat zijn gelijke in het Nederlands taalgebied niet kent. Een grondige, ruim 500 pagina’s dikke verhandeling over het raadsel van het bewustzijn. Ziegelaar weet de Continentaal-fenomenologische traditie probleemloos te combineren met de Angelsaksisch-analytische ‘philosophy of mind’. In het eerste deel beschrijft hij de geschiedenis van de bewustzijnsfilosofie vanaf de Oudheid tot nu, en komt hij via Heideggers begrip van ‘Lichtung’ en een uitgebreide fenomenologische analyse tot een originele en bruikbare definitie van bewustzijn. Het tweede deel behandelt een scala aan fysicalistische en non-fysicalistische verklaringen van bewustzijn. Ziegelaars eigen (tussen)positie van ‘naturalistisch dualisme’ ziet bewustzijn als oorspronkelijk fenomeen in het universum: anti-fysicalisme zonder iets bovennatuurlijks. Een on-Nederlands diepgravend werk dat het in zich heeft een standaardwerk te worden. (Dr. T. Smedes)

Aardse Mystiek

In juli 2015 verscheen mijn boek Aardse mystiek bij ISVW uitgevers.

Aardse mystiek, Arnold Ziegelaar | 9789491693557 | Boeken | bol

NBD Biblion Recensie van Taede Smedes (239) 12 oktober 2015: Arnold Ziegelaar, Aardse mystiek: Inleiding in de filosofie van de verwondering (ISVW Publishers, 2015)

Dit boek, het resultaat van HOVO-cursussen die de auteur over dit onderwerp verzorgt, speelt allereerst in op de populaire filosofie van de levenskunst, maar tilt die met dit boek op een hoger plan. Het is een inleiding in de ‘levensfilosofie’, filosofie die vanuit de menselijke ervaringswereld metafysische, antropologische en ethische inzichten verwerft die ook weer voor dat leven bruikbaar zijn. In de eerste hoofdstukken wordt gekeken naar de levensfilosofie van de presocraten, Aristoteles, Stoïcijnen en Epicuristen. In een tweede deel wordt de moderne levensfilosofie besproken aan de hand van begrippen als ontplooiing en voltooiing, en wordt gekeken naar het denken van Heidegger en Nietzsche. In het derde deel komen originele inzichten van de auteur zelf aan de orde, voortbordurend op inzichten uit de voorgaande delen. ‘Aardse mystiek’ draait dan om noties van eenzaamheid, innigheid en voorval (d.w.z. betekenisvolle gebeurtenissen).

“…buitengewoon originele,

mystieke filosofie

met gevoeligheid voor het religieuze,

die de wereld als heilig ervaart,

maar dan zonder God.'”

Recensies:

http://www.nieuwwij.nl/opinie/een-aardse-mystiek-voor-filosofische-zinzoekers/

https://godenenmensen.wordpress.com/2016/08/08/aardse-mystiek-een-kleine-filosofie-van-de-verwondering/

https://www.bol.com/nl/p/aardse-mystiek/9200000037377210/?suggestionType=browse

Een video-interview over Aardse mystiek: https://vimeo.com/149630078

Artikel in iFilosofie: http://www.ifilosofie.nl/homepage/verschenen-edities/16-inhoud/

Lezing over Aardse mystiek bij TU Delft 25-02-2016   https://www.youtube.com/watch?v=-HfyMEtjsrU

Cursus over Aardse mystiek: http://zinnignoord.nl/component/tags/tag/34-mystiek

Publicaties waarin wordt gerefereerd aan Aardse mystiek.

Boek van Taede Smedes, God, Iets of Niets?. AUP, 2016

http://nl.aup.nl/books/9789462983137-god-iets-of-niets.html

http://www.rd.nl/boeken/vervagende-grenzen-tussen-geloof-en-ongeloof-1.1138926

Aan weerszijden afwezigheid, Gerrit Kouwenaar als fundamentele dichter

Artikel gepubliceerd in peer-reviewed tijdschrift over esthetica, november 2014.

http://estheticatijdschrift.nl/wp-content/uploads/sites/175/2014/09/Aanweerszijdenafwezigheid.GerritKouwenaaralsfundamenteledichter.pdf

Eervolle vermelding Van Helsdingen prijs 2012

In 2012 heb ik meegedongen naar de Van Helsdingenprijs 2012 van de Stichting Psychiatrie&Filosofie https://docs.google.com/a/psychiatrieenfilosofie.nl/file/d/1TuF_tmMA0qcR_RmkieI0KiNAxRoViAqiL2tPHZcr_zFcQe5neJuHq_yFk2B1/edit?pref=2&pli=1 met een geschrift op het grensvlak tussen filosofie en psychiatrie. Het geschrift heeft als titel Het Ogenblik en geeft een beschrijving van een innerlijke en levensbeschouwelijke crisis die ik filosofisch probeerde te doordenken en te overwinnen. Ik heb daarvoor een eervolle vermelding gekregen. Elders op deze site is de lezing over Het Ogenblik te lezen (Dier onder de dieren) die ik gehouden heb op het symposium op 8 februari 2013 van de stichting P&F.

Je bent nu hier

Filosofisch werk uit 2006 van Arnold Ziegelaar en Rene van Delft. http://www.freemusketeers.nl/boek/1826/Je%20bent%20nu%20hier